ΕΙΜΑΣΤΕ ΙΔΙΩΤΕΣ, ΟΧΙ ΠΟΛΙΤΕΣ.

O καθένας μας κάνει ό,τι μπορεί για να τη βγάλει όσο γίνεται καλύτερα. Και οι πιο πολλοί τα καταφέρνουμε, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, να φτιάσουμε τη ζωή μας. Για τον εαυτό μας όμως μόνο. Όχι για το κοινωνικό σύνολο που μέσα του ζούμε. Γι αυτό δεν μας καίγεται καρφάκι. Μιλάω φυσικά για την πλειονότητα των ανθρώπων που κατοικούν στην Ελλάδα. Για την απελπιστικά μεγάλη πλειονότητα. Δεν διστάζουν μάλιστα να το διακηρύξουν και φωναχτά. Δεν ξέρουν πώς κυβερνιέται αυτή η χώρα. Δεν ξέρουν πως λειτουργεί η οικονομία της. Δεν ξέρουν τα προβλήματα της με τις άλλες χώρες. Και ούτε ενδιαφέρονται να τα μάθουν. Τυχαία μπορεί ν΄άκουσαν ή να διάβασαν κάτι γι΄αυτά χωρίς όμως να του δώσουν και τη σημασία που δίνουν στην τσέπη τους. Δεν είναι πολίτες που ενδιαφέρονται τα κοινά. Ιδιώτες είναι γιατί εδιαφέρονται μόνον για τα ίδια. Για τα δικά τους δηλαδή. Και ίσως δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά. Η έκταση και η σύνθεση των ενδιαφερόντων μας είναι βασικά ζήτημα νοημοσύνης. Και η νοημοσύνη δεν είναι επιλογή μας. Γεννιώμαστε βλάκες ή έξυπνοι ή πολύ βλάκες και πολύ έξυπνοι. Αλλά η βλακεία επικρατεί παντού της εξυπνάδας. Και η εξυπνάδα δεν είναι πάντα για το καλό. Και ο Αλ Καπόνε εξυπνος ήταν. Δεν μπορεί, λοιπόν, ο καθένας να γίνει πολίτης. Χρειάζεται πολύ μυαλό και πολύ διάβασμα. Κι αυτά καθώς φαίνεται σπανίζουν στην Ελλάδα.

ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΣ Ο ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ;

Μόνοι μας ή και συνεργαζόμενοι με άλλους μπορούμε να φτιάσουμε πολύ ωραία πράγματα στην κοινωνία που ζούμε. Ένα πράγμα μόνο δεν μπορούμε να φτιάσουμε. Την κοινωνία μας. Εγώ πιστεύω, όπως και πολλοί άλλοι άλλωστε, ότι η καλύτερη και η ανθρωπινότερη φυσικά κοινωνία, είναι σοσιαλιστική. Αυτή αντιστοιχεί, περισσότερο απ΄οποιαδήποτε άλλη στην έννοια του ανθρώπου. Και όμως, ενώ έχουμε τρία σοσιαλιστικά κόμματα στη χώρα μας κι απ΄αυτά το ένα την κυβέρνησε είκοσι ολόκληρα χρόνια, δεν καταφέραμε να κάνουμε ούτε ένα βήμα προς τον σοσιαλισμό. Και ούτε πρόκειται, βέβαια, να κάνουμε. Γιατί, όπως έδειξε η αρνητική πείρα ενός σχεδόν αιώνα, δεν αρκεί να πάρουν την έξουσία μερικές οργανωμένες μειοψηφίες ιδεολόγων, με ή χωρίς εκλογές, για ν΄αρχίσει η οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Πρέπει, η μεγάλη πλειονότητα ενός λαού, με πολύ διάβασμα, να καταλάβει τί ακριβώς είναι ο σοσιαλισμός και να τον εφαρμόσει συνειδητά στην πράξη. Αυτό όμως το ανθρώπινο είδος δεν έχει ακόμη εμφανιστεί στον πλανήτη μας. Και το ήδη υπάρχον από εκατομμύρια ή και δισεκατομμύρια χρόνια, είναι ατελές έως ατελέστατο, για να αναλάβει και να φέρει εις πέρας κοινωνικές προσπάθειες που απαιτούν υψηλή νοημοσύνη και μεγάλη μόρφωση.

ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΟΥΝ

Οι περισσότεροι, για να μην πω το 90%, απλώς τη βγάζουν. Δεν προβληματίζονται παρά μόνο με τα ζητήματα της καθημερινότητάς τους. Με τίποτ΄άλλο δεν απασχολούν το μυαλό τους. Έχω ακούσει πολλούς να λένε ότι είχανε τόση πολλή δουλειά, τόσους μπελάδες και τόσες φροντίδες, ώστε δεν τους έμεινε καθόλου καιρός για διάβασμα. Αυτά όμως είναι προφάσεις εν αμαρτίαις. Δεν έχουν καμμιάν απολύτως πραγματική βάση. Ειναι αστεία πράγματα, για να μην πω ανοησίες. Το διάβασμα σήμερα δεν είναι ζήτημα χρόνου. Ούτε ζήτημα χρημάτων είναι αφού υπάρχουν βιβλιοθήκες, ακόμη και βιβλιοθήκες δανειστικές στις οποίες μπορείς να διαβάσεις τα πάντα, χωρίς λεφτά. Μπορείς να είσαι πάμπτωχος αλλά να θέλεις απλώς να μάθεις. Αυτό είναι ζήτημα επιλογής και μόνο. Κάτι που πρέπει να το θελήσεις, να το αποφασίσεις και να το κάνεις. Είναι πάρα πολλοί, απελπιστικά πολλοί, εκείνοι που βαριώνται απλώς να διαβάσουν. Δεν βλέπουν κανένα νόημα στο διάβασμα. Απλό χάσιμο χρόνου το θεωρούν. Γι΄αυτό δεν ανοίγουν βιβλίο να διαβάσουν, ακόμη κι αν τους κλειδώσεις μέσα σε μια βιβλιοθήκη. Πρόκειται για πνευματική οκνηρία που την πληρώσαμε ήδη πολύ ακριβά στο παρελθόν, την πληρώνουμε σήμερα και θα εξακολουθήσουμε να την πληρώνουμε και στο μέλλον.

ΑΠΙΣΤΕΥΤΑ ΒΡΑΔΥΚΙΝΗΤΗ ΣΚΕΨΗ

Γίνεται πολύ βραδυκίνητη η σκέψη μας όσο απομακρύνεται από τα στενά προσωπικά μας ενδιαφέροντα. Και είναι απίστευτο τι μπορεί να συγκρατήσει, με ευλάβεια μάλιστα σαν ιερές παρακαταθήκες για αιώνες ή και χιλιετίες. Είναι τρομερό να σκεφτεί κανείς ότι οι άθρωποι έχουν κάνει καταπληκτικά πράγματα στη ζωή τους για την ικανοποιήση των υλικών αναγκών τους. Αλλά χίλια χρόνια πιστευαν ότι η γη ήταν το κέντρο του κόσμου και ότι δεν εγύριζε. Και χιλιάδες χρόνια πιστεύει σε απλοϊκούς και αφελείς θεολογικούς μύθους όπως ο χριστιανισμός και ο μωαμεθανισμός και έλάχιστοι έχουν αντιδράσει στην επικρατούσα παγκοσμίως μακαριότητα. Και αν επιχειρήσεις να θέσεις για συζήτηση σε μια συντροφιά αυτό το θέμα, το πιθανότερο είναι να καταποντιστεί στην απαραβίαστη καθημερινότητα και στη βαρεμάρα των συνομιλητών σου.

ΕΜΕΙΣ ΤΟΥΣ ΕΚΛΕΓΟΥΜΕ

Ο κόσμος δεν εκτιμά τους πολιτικούς. Δεν τους εμπιστεύεται. Δεν λέει καλά λόγια γι΄αυτούς Και συχνά τους ελεεινολογεί. Έχετε καμμιάν αντίρρηση σ΄αυτό; Δεν νομίζω. Αλλά γιατί συμβαίνει και μάλιστα σε τέτοια κλίμακα; Γιατί, απλούστατα, τόσο μας κόβει. Οι πολιτικοί δεν μπήκαν μόνοι τους στη Βουλή και δεν βρήκαν στο δρόμο τις εξουσίες που ασκούν και τις μοιράστηκαν μεταξύ τους.Το σύνταγμά μας, που κανένας δεν εδιάβασε (εκτός από ελάχιστους) λέει ότι εμείς ο λαός είμαστε η πηγή όλων των εξουσιών. Εμείς διαλέγουμε τους πολιτικούς που θέλουμε να μας κυβερνήσουν. Κανένας δεν υπάρχει δίπλα μας στο παραβάν, όπου μπαίνουμε για να ψηφίσουμε, που να μας λέει ποιο ψηφοδέλτιο θα διαλέξουμε και σε ποιους θα βάλουμε σταυρούς. Και ξέρετε με πόσο ελεεινό τρόπο ψηφίζουμε. Ελεεινότερος δεν υπάρχει. Δεν μπορούμε, λοιπόν, να κακολογούμε αυτούς που εμείς οι ίδιοι διαλέγουμε για να μας κυβερνήσουν και στη συνέχεια τους αφήνουμε να κάνουν ό,τι τους κατέβει, χωρίς κανένα έλεγχο. Το πιο σωστό θα ήταν να σταθούμε μπροστά σ΄ένα καθρέφτη και να τραβήξουμε μια γερή μούντζα σ΄αυτόν που θα βλέπαμε μπροστά μας.

ΤΙ ΕΓΙΝΕ ΣΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

Είχε βέβαια την πλάκα του το φιάσκο της Ιλένιας στο Πολυτεχνείο το 1973. Αλλά έγιναν και πολλά άλλα που δεν είχαν καθόλου πλάκα. Ποιος όμως τα θυμάτε αυτά σε μια χώρα που είμαστε μόνο κονόμα, φαϊ, χέσιμο και πήδημα;Μιλάω για τους πολλούς εννοείται που καθόριζαν την κατάσταση και όχι για τους λίγους που έβλεπαν τι γινόταν αλλά δεν μπορούσαν να επηρεάσουν την πορεία της χώρας. Εκείνη την εποχή παιζόταν κυριολεκτικά η μοίρα της Ελλάδας. Όλα τα άλλα κράτη της Βαλκανικής είχαν γίνει με τη βία Λαϊκές Δημοκρατίες. Δηλαδή, κομμουνιστικές δικτατορίες. Εμείς γλυτώσαμε απ΄αυτή την εμπειρία. Αλλά, πληρώσαμε πολύ ακριβά τη σωτηρία μας. Αλληλοσφαζώμαστε από τα μέσα της κατοχής ως τον Αυγουστο του 1949 που ήττήθηκε στο Γράμμο – Βίτσι ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας. Το τίμημα όμως εκείνης της νίκης ήταν πολλές δεκάδες χιλιάδες νεκροί, που δεν ήξεραν ακριβώς γιατί τους είχαν στείλει να σκοτωθούν. Αλλά το κακό είχε και συνέχεια. Κάποιοι από τους αξιωματικούς που είχαν σηκώσει το κύριο βάρος του εμφύλιου, έκριναν ότι ο λαός δεν μπορούσε να προστατέψει τον εαυτό του. Γι΄αυτό τον έβαλαν στο γύψο για να τον σώσουν από τον εαυτό του. Δε νομίζω ότι αυτό κακοφάνηκε στους πολλούς. Αρπάζοντάς τους πολιτικές ελευθερίες και πολιτικά δικαιώματα που δεν ασκούσαν, δεν είχαν την αίσθηση ότι τους αφαιρέθηκε κάτι για το οποίο άξιζε ν΄αγωνιστούν. Μόνον κατά το 1973 άρχισε κάτι να κουνιέται. Αλλ΄αυτό έδειξε ότι σαν λαός, δεν είμαστε και πολύ κονομημένοι από μυαλά. Ο αρχηγός της στρατιωτικής χούντας που κυβερνούσε δικτατορικά τη χώρα, Γεώργιος Παπαδόπουλος, επηρεαζόμενος προφανώς και από τον πολιτικό Σπύρο Μαρκεζίνη, είπε να βάλει τέλος στην εξαετή δικτατορία των συνταγματαρχών και να κάνει εκλογές. Οι πολιτικοί, χωρίς καμμιάν εξαίρεση, αντί ν΄αρπάξουν την ευκαιρία και να βοηθήσουν να περάσει η Ελλάδα το γρηγορότερο στον κοινοβουλευτισμό, άρχισαν να εκφράζουν φόβους για τις προθέσεις του Παπαδόπουλου και να μιλάνε μάλιστα για κίνδυνο επιβολής του βαθέος κράτους της Τουρκίας στη χώρα μας. Δεν μπορούσαν να καταλάβουν ότι η Ελλάδα δεν είναι Τουρκία και ότι δεν υπήρχε περίπτωση να δημιουρηθεί κι εδώ κάποιο βαθύ κράτος από τους στρατιωτικούς όταν η εξουσία θα έφευγε από τα χέρια τους καί θα επαναλαμβανόταν το πολιτικό παιχνίδι. Εδώ μπορούσαμε να έχουμε δικτατορία στρατιωτικών, αλλά δεν μπορούσαμε να έχουμε δημοκρατία στρατιωτικών. Αυτό ήταν φαίνεται πολύ δύσκολο στους πολιτικους μας να το καταλάβουν. Γι΄αυτό και άρχισαν να κάνουν επιδείξεις υπερδημοκρατικότητας και να ξεσηκώνουν εκείνους τους λίγους που μπορούσαν να ξεσηκώσουν. Κι αυτοί ήταν κυρίως νεαροί της αριστεράς που διαφωνούσαν μόνο στο χρώμα της δικτατορίας. Δεν την ήθελαν μαύρη. Την ήθελαν κόκκινη. Όπως αυτή που επικρατούσε ήδη σε πολλές χώρες γύρω μας. Άρχισαν, λοιπόν, κάποιες εκδηλώσεις αντίστασης τη στιγμή ακριβώς που η δικτατορία έδειχνε ότι ήθελε να τα παρατήσει. Κανένας δεν είχε προσέξει ότι υπήρχε κι ένα μέλος της χούντας που δεν είχε καμμιά διάθεση να τα παρατήσει. Κι αυτός, για κακή μας τύχη, ήταν ο ταξίαρχος Ιωαννίδης που είχε στα χέρια του τις δυνάμεις ασφαλείας. Είχε κάποια σχέδια στο κεφάλι του που τα ευνοούσε η απερισκεψία των πολιτικών και η ανωριμότητα των νεαρών που κλείστηκαν στο Πολυτεχνείο για να ξεσηκώσουν από κει την επανάσταση, άγνωστο αν ήταν καθοδηγούμενοι και από ποιους. Ο Ιωαννίδης μπορούσε να τους πετάξει έξω απ΄αυτό, αμέσως μόλις μπήκαν. Δεν το έκανε όμως. Τους άφησε μερικές μέρες κι έπαιξαν το παιχνίδι του, χωρίς να το ξέρουν. Κι αυτοί, άθελά τους, ανταποκρίθηκαν με πολύ ενθουσιασμό, με μεγάλη γενναιότητα και με εντυπωσιακή επινοητικότητα, άξια καλύτερης τύχης. Έφτιασαν ένα ραδιοπομπό που ακουγόταν σε όλη την Αθήνα και μ΄αυτόν άρχισαν να ξεσηκώνουν τον κόσμο. Οι δυνάμεις ασφαλείας του Ιωαννίδη βάρεσαν στο ψαχνό. Άφησαν στον τόπο 16 νεκρούς κι ανάμεσά τους ένα παιδί 15 ετών. Τότε ο ταξίαρχος έστειλε ένα τάνκ στο Πολυτεχνείο και έβγαλε έξω όλους όσοι είχαν κλειστεί σ΄αυτό. Κανένας τους δεν έπαθε τίποτα. Και όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου πήρε την εξουσία, είδαν και κάποιους δρόμους να ονομάζονται ΟΔΟΣ ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ. Ο Ιωαννίδης έστειλε στο σπίτι του τον Παπαδόπουλο και ματαίωσε τις εκλογές που είχε προκηρύξει. Και μπορούσε να κρατήσει για πολλά χρόνια την εξουσία, αλλά δεν τον βοήθησε καθόλου το μυαλό του να κάνει τίς σωστές εκτιμήσεις. Διέπραξε τραγικά λάθη στο κυπριακό – αν ήτανε λάθη – και έδωσε στους Τούρκους την ευκαιρία, που περίμεναν χρόνια για να επέμβουν στο νησί και ν΄αρπάξουν το μισό σχεδόν έδαφός του. Έπειτα απ΄αυτό το κακό, η κυβέρνηση του εξατμίστηκε κυριολεκτικά κι άνοιξε ο δρόμος για την κοινοβουλευτική δημοκρατία που ζούμε μέχρι σήμερα. Χωρίς βέβαια να έχουμε κάνει τίποτα, απολύτως τίποτα, για να την κατακτήσουμε και να τη χρησιμοποιήσουμε συνειδητά.